Ανατολική Med Ανακατέψτε την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Πολιτική

(Αρχείο αρχείου: Eni)

© Igor Shkvara / Adobe Stock

Previous Next

Ανακαλύψεις των αποθεμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο Θάλασσα γύρω από την Αίγυπτο, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα κλονίζουν την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης. Παραδοσιακά, η Ρωσία ήταν ο κύριος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δίνοντάς της σημαντική επιρροή στην Ευρώπη. Ωστόσο, αυτή η επιρροή απειλείται από διάφορες ανακαλύψεις αερίων στην ανατολική Μεσόγειο και πραγματοποιείται μάχη για τον έλεγχο των πόρων της περιοχής. Εδώ είναι οι βασικοί παίκτες:

1. Αίγυπτος
Η Αίγυπτος εισήγαγε φυσικό αέριο μόλις το 2016. Αλλά μια μαζική ανακάλυψη του φυσικού αερίου το 2015 στον τομέα Zohr στα ανοικτά των ακτών της Αιγύπτου από την ιταλική εταιρία ενέργειας Eni θα μπορούσε να καταστήσει την Αίγυπτο τον σημαντικότερο εξαγωγέα και κόμβο φυσικού αερίου της περιοχής. Το Zohr είναι ο μεγαλύτερος τομέας φυσικού αερίου της Μεσογείου και από τότε έχει αναπτυχθεί, με παραγωγή που ξεκινάει τον Ιανουάριο του 2018.

Ταυτόχρονα, η αιγυπτιακή κυβέρνηση σχεδιάζει να ξεκινήσει 11 νέα έργα φυσικού αερίου και να τοποθετηθεί ως περιφερειακός κόμβος για τη διεθνή εμπορία και διανομή φυσικού αερίου. Εν τω μεταξύ, ο αιγυπτιακός στρατός έχει αναβαθμίσει το οπλοστάσιο και το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα. Το όλο μέρος του σχεδίου της κυβέρνησης να ανακτήσει τον στρατηγικό περιφερειακό ρόλο που χάθηκε λόγω της Αραβικής Άνοιξης και των πολιτικών κρίσεων που ακολούθησαν.

2. Κύπρος και Ελλάδα
Η Κύπρος ήταν ένα φωτεινό σημείο για εξερεύνηση, με μια σειρά από τεράστια ευρήματα αερίων τα τελευταία χρόνια. Αυτές περιλαμβάνουν το Glaucus του ExxonMobil το 2019 και τα πεδία Calypso του Eni το 2018. Υπάρχει επίσης το πιο ανεπτυγμένο οικόπεδο Αφροδίτη, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2011 και προβλέπεται να έχει καθαρό έσοδο 9,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για 18 χρόνια από την πώληση αερίου μέσω του σταθμού Idku της Αιγύπτου.

Αλλά η Κύπρος είναι ένα διαιρεμένο κράτος. Η ελληνική πλευρά, η Κυπριακή Δημοκρατία, είναι η μόνη πλευρά διεθνώς αναγνωρισμένη και, ως εκ τούτου, έχει κυριαρχία πάνω στα χωρικά ύδατα του νησιού και την αποκλειστική οικονομική ζώνη, η οποία είναι η γειτονική θαλάσσια περιοχή στην οποία έχει δικαίωμα ένα κράτος.

Η βόρεια, τουρκική πλευρά, ωστόσο, ισχυρίζεται για το αέριο σε αυτά τα νερά και παίρνει υποστήριξη από την τουρκική κυβέρνηση στις προσπάθειές της.

3. Τουρκία
Δεν πραγματοποιήθηκαν μεγάλες ανακαλύψεις αερίων στην πλευρά της Τουρκίας από την ανατολική Μεσόγειο, αλλά έστειλε πλοία στα παράκτια ύδατα της Κύπρου για να τρυπάνι για φυσικό αέριο. Η Τουρκία αναφέρει ότι θα συνεχίσει τη διάνοιξη αερίου σε αυτά τα ύδατα, εάν η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Ελληνοκυπριακής Δημοκρατίας δεν δεχθεί πρόταση συνεργασίας που προτείνουν οι Τουρκοκύπριοι.

Σε απάντηση, η Κύπρος και η Ελλάδα εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης για τυχόν τουρκικά τρυπάνια που παρεμποδίζουν τις επιχειρήσεις αερίου τους και οι δύο χώρες κάλεσαν την ΕΕ να τιμωρήσει την Τουρκία για τις ενέργειές της.

Η βραχνάδα της Τουρκίας πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο των προσπαθειών της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ να δημιουργήσουν μια περιφερειακή ενεργειακή αρχιτεκτονική που θα αποκλείσει την Τουρκία από την αγορά φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Οι συμφωνίες μεταξύ της Αιγύπτου και της Κύπρου θα οδηγήσουν στην πώληση αερίου από την ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Τουρκία και τους αγωγούς της Ρωσίας.

4. Ισραήλ
Το Ισραήλ προσθέτει περαιτέρω βάρος στις δυνατότητες της Αιγύπτου ως το νέο κέντρο φυσικού αερίου της Ευρώπης. Η ανακάλυψη και ανάπτυξη πεδίων φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών του Ισραήλ τα τελευταία 20 χρόνια οδήγησε σε αφθονία αερίου, το οποίο η χώρα προσπαθεί να χρησιμοποιήσει για το γεωπολιτικό της πλεονέκτημα.

Το Ισραήλ έχει επίσης οικοδομήσει ισχυρές σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι τρεις χώρες διεξάγουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και συντονίζουν τις επιχειρήσεις ασφαλείας στην ανατολική Μεσόγειο.

Συνεργάζονται επίσης τώρα για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων από ισραηλινούς και κυπριακούς σταθμούς φυσικού αερίου μέσω της ελληνικής Κρήτης και στην Ιταλία, προκειμένου να τροφοδοτήσει άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το σχέδιο αυτό θα καταστεί ακόμη πιο κερδοφόρο αν ανακαλυφθούν περισσότερα αποθέματα φυσικού αερίου μέσω των διεξαγόμενων δραστηριοτήτων εξερεύνησης αερίων γύρω από την Κρήτη.

Το φυσικό αέριο άνοιξε επίσης την πόρτα για συνομιλίες με τον Λίβανο, μια χώρα την οποία το Ισραήλ έχει ιστορικά στο παρελθόν. Αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές συμφώνησαν να συζητήσουν τα θαλάσσια σύνορά τους στις συνομιλίες που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ. Τα πρόσφατα ανακαλυμμένα μεσογειακά πεδία φυσικού αερίου μπορούν να αναπτυχθούν με ασφάλεια μόνο όταν δεν υπάρχει απειλή πολέμου μεταξύ των δύο πλευρών.

Έτσι, σαφώς, τα υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου του Ισραήλ είναι πολύτιμα για τις οικονομικές και στρατηγικές ανησυχίες του στην περιοχή. Έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να διασφαλίσει ότι τα υπάρχοντα πεδία φυσικού αερίου είναι ασφαλή και έχει επίσης συνάψει συμφωνίες με την Αίγυπτο και την Ιορδανία για την πώληση πλεονάζοντος φυσικού αερίου.

Ρωσικοί φόβοι
Αυτές οι εξελίξεις είναι σαφώς ανησυχητικές για τη Ρωσία. Η Ρωσία, κυρίως μέσω της γίγαντας της Gazprom, του πετρελαίου και φυσικού αερίου, παρέχει το 37% των προμηθειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη και η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης έχει αποπληρώσει τη Ρωσία.

Ο πολύ πραγματικός κίνδυνος να χάσει αυτή την επιρροή θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτικές συγκρούσεις. Η Τουρκία ολοκλήρωσε πρόσφατα την αγορά ενός ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος. Αυτό θα δημιουργήσει μια σημαντική ανισορροπία ισχύος στην περιοχή και θα δώσει στην Άγκυρα πλεονέκτημα στον έλεγχο του εναέριου χώρου, ιδίως σε αμφισβητούμενες περιοχές.

Η Ελλάδα φοβάται ότι η Τουρκία μπορεί να αναπτύξει το σύστημα κατά μήκος της νότιας ακτής της, κοντά σε μέρη όπου οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις ήδη συνοδεύουν σκάφη για να διερευνήσουν κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις βρίσκονται σε εγρήγορση. Η Ελλάδα, μαζί με το μπλοκ Αιγύπτου-Κύπρου-Ισραήλ, φαίνεται να υποστηρίζει την Αμερική και την ΕΕ, με την Τουρκία να προειδοποιεί να μην ολοκληρώσει την αγορά του συστήματος S-400.

Ό, τι συμβαίνει, φαίνεται ότι ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης θα μπορούσε να φαίνεται πολύ διαφορετικός μέσα σε λίγα χρόνια.

Οι συγγραφείς
Ο Khaled Kesseba είναι Λέκτορας και Ερευνητής Διεθνών Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Sheffield Hallam.

Ο Κωνσταντίνος Λάγκος είναι Ανώτερος Λέκτορας στις Επιχειρήσεις και Οικονομικά, Πανεπιστήμιο Σέφιλντ Χάλαμ.

Αυτό το άρθρο αρχικά εμφανίζεται στην " Η συζήτηση" .